Jezus Redt

Wat is er sinds de jaren zestig veranderd in de vrijheid van meningsuiting? Een man in Giessenburg zet Jezus redt op het dak. De gemeente vindt dat een 'buitensporigheid in het uiterlijk'. En krijgt daarin gelijk van de Raad van State.
Iedereen die in de tweede helft van de jaren zestig rechten is gaan studeren, moet ogenblikkelijk denken aan de 'cause célèbre' van de Pactolan toren naast de A1 bij Naarden. Daar prijkte de leus Nederland Ontwapent. Hier kreeg de eigenaar van de toren in hoogste instantie gelijk.

Dat er binnen de media geen historisch bewustzijn is, daar moeten we helaas maar mee leren leven. Maar dat kennelijk de Raad van State de afgelopen jaren zo ingrijpend is verjongd, dat het collectieve geheugen daar ernstig is aangetast, is zorgelijker. Op geen enkele plek wordt in het vonnis verwezen naar de zaak van Nederland Ontwapent. De wetgeving mag dan sindsdien zijn gewijzigd - zo kennen we een andere grondwet met daarin een andere formulering voor de vrijheid van meningsuiting - maar ik heb nergens gelezen dat de essentie ook is veranderd. De vrijheid van meningsuiting ging boven allerlei verordeningen over het landschapschoon. Heb ik wat gemist?

Even in kort bestek het proces over Nederland Ontwapent samengevat. De fabrikant van hoestpastilles Pactolan zet midden jaren zestig op zijn fabriekstoren Nederland Ontwapent. De fabriek staat langs de A1 ter hoogte van Naarden en valt daar dus op. We kennen nog een Koude oorlog en nog geen letterlijke vrijheid van meningsuiting. Dus de uitspraak is politiek gezien omstreden. Hoe die eraf te halen? De provincie Noord-Holland waagt een poging en verbiedt de leus op grond van de Verordening Landschapsschoon Noord-Holland. De fabrikant beroept zich op de grondwettelijke vrijheid van drukpers, waarbij burgers het recht hebben zonder voorafgaande toestemming van de overheid hun opvattingen te verspreiden. Maar ja, een toren is geen drukpers, vindt de provincie. Daar maakt de Hoge Raad in laatste instantie korte metten mee.

Blijkens de bewezenverklaring is ten deze sprake van een op een toren aangebracht opschrift, weliswaar in kapitale drukletters, maar kennelijk niet zijnde een gedrukt of geschreven stuk, doch dit maakt voor de beslissing van deze zaak reeds daarom geen verschil omdat voor toepassing van de regel dat het aanbrengen — in vorenbedoelde zin — van gedrukte of geschreven stukken niet in het algemeen mag worden verboden of van een voorafgaand verlof der overheid afhankelijk mag worden gesteld, het aanbrengen van een opschrift als het onderhavige — nu dit als middel van bekendmaking in het maatschappelijk verkeer dezelfde functie heeft als het aanbrengen van geschriften in eigenlijke zin — met het aanbrengen van gedrukte of geschreven stukken op één lijn moet worden gesteld. Art. 1 Verord. Landschapsschoon Noord-Holland mist derhalve verbindende kracht.

Dit is duidelijk een uitspraak in de geest van de wet en niet naar de letter van de wet. De nieuwe grondwet is qua formulering tegemoet gekomen aan de verandering van de wijze waarop meningen kunnen worden geopenbaard. Maar het Jezus Redt-vonnis van de Raad van State valt helemaal terug op de redeneertrant van de provincie Noord-Holland in de jaren zestig. Gezien de felle discussies die zich in de huidige tijd voordoen over de vrijheid van meningsuiting is dit onbegrijpelijk. Je mag wel een mening hebben, maar die niet van de daken schreeuwen. Wie bepaalt wanneer dat het geval is? Wie bepaalt wanneer iets proportioneel is?

Er zijn politieke partijen die vinden dat de vrijheid van meningsuiting absoluut is. Zover ga ik niet. Hij is niet bedoeld om de holocaust te ontkennen, of bevolkingsgroepen te beledigen of te vernederen. Maar dat is meer een moreel oordeel. Het is niet op de allereerste plaats aan de overheid hier corrigerend op te treden. Partijen die zich te kort gedaan voelen, kunnen zelf hun mond roeren. En zo nodig bij de rechter genoegdoening zien te halen.

Deze hele affaire heeft voor Robert de Long een bijkomend voordeel. Ik had hem al lange tijd niet meer op mijn netvlies. Maar nu heeft zijn song Jezus Redt me al enige tijd in zijn ban. De boer in Giessendam zou er goed aan doen de tekst nog eens op zich te laten inwerken. Robert Long motiveerde onder deze titel zijn afscheid van religie. Als meer mensen dezelfde associatie hebben als ik, kan zijn actie materieel gezien een averechts effect hebben. Maar aan zijn vrijheid van meningsuiting wil ik niet tornen.

Jeroen Sprenger

Jezus Redt!
Toen het Christendom op aarde kwam
En ieder mens het recht ontnam
Om zo te leven als hij dacht dat het goed was
En heel de aardkorst dik bevlekt met bloed was
Werd het meteen de hoogste tijd
Dat heidenen na zware strijd
Door legers door de kerk geleidt
Van hun cultuur werden bevrijdt

Dat hield men eeuwenlang in stand
Vol liefde werd de rechterhand
Van dieven, slaven, kinderen en vrouwen
Als zij een misstap deden, afgehouwen
Men zorgde voor een schuldcomplex
Wanneer je rondliep in iets geks
Of je ten buiten ging aan sex
Je stond al snel bekend als heks

Jezus redt, Jezus redt, alle mensen opgelet
Jezus redt, Jezus redt, enkel door het gebed

Soms wordt een land vol hongersnood
Bezocht door weer zo'n vrome kloot
Die steeds dezelfde oude kool komt stoven
En roept, vanuit zijn draagstoel blijft geloven
Die zegenend naar mensen zwaait
Voor ieder lijk zijn hoofd omdraait
Elk argument van tafel maait
En steeds opnieuw de mensen paait
Al jaren gaan er stemmen op
Voor pil en voor geboortestop
Maar Rome weigert steeds om te beperken
Dat zou de zedeloosheid maar versterken

Maar kijk, men is veranderd want
Rooms-katholiek en protestant
Begonnen toch hun grip wat te verliezen
Men moest toch wel een andere koers gaan kiezen
Elk recht wordt u nog steeds betwist
En sex blijft steeds de anti-christ
Hij die door zijn orgaan slechts pist
Heeft steeds voor duizenden beslist

Jezus redt, Jezus redt, alle mensen opgelet
Jezus redt, Jezus redt, enkel door het gebed
Men was geweldig in zijn sas
Want wat ontdekte men alras
Toen men nog eens de bijbel las
Dat Jezus ook een hippie was
De wereld kraakt aan alle kant
En grote delen staan in brand
Je zou dus zeggen, helpt het onheil weren
Het gehuichel moeten wij de rug toe keren
Maar niets daarvan, vergeet het maar
Het is Boedha hier, Jahova daar
Men draaft getuigend door elkaar
En heeft de oplossing al klaar

Jezus redt, Jezus redt, alle mensen opgelet
Jezus redt, Jezus redt, enkel door het gebed

Het is maar al te waar helaas
De paus, de kerstman, sinterklaas
Ze zijn al eeuwen lang de baas
En eeuwen lang al even dwaas

Jezus redt, Jezus redt, alle mensen uit de nood
Jezus redt Jezus redt Jezus uit de goot...

Robert Long